مبانی نظری برده داری در فقه امامیه، بردگی از نظر اسلام

مبانی نظری برده داری در فقه امامیه، بردگی از نظر اسلام

مشخصات محصول:
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

خلاصه ای از کار:

برده‌داری در فقه امامیه

موضوع بردگى از نظر اسلام همواره از موضوعات مهم و بحث برانگیز درحوزه‌ی اندیشه اسلامى، به ویژه در باب حقوق بشر است. موضوع بردگى در اسلام بسیار پردامنه و ابعاد و جوانب گوناگون فقهى، فكرى و تاریخى دارد.

موضوع «بردگى در اسلام» گرچه به دلیل عدم كارآیى آن در ساحت عمل به موضوعى فراموش شده در پژوهش هاى اسلامى تبدیل شده و از گردونه اجتهادهاى نوین فقهى خارج شده است، اما از آن جا كه موضوع حساس تاریخى است پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان به آن توجه داشته و گاه دستاویزى براى عیب جویى و شبهه افكنى دشمنان كج اندیش و مخالفان اسلام قرار گرفته است.

برخى با نادیده انگاشتن سهم اسلام در مبارزه‌ی فكرى و عملى با برده‌دارى و تلاش وسیع و پی‌گیر رسول خدا(ص) در حل این معضلِ ریشه دار اجتماعى، مبارزه تدریجى اسلام با برده‌دارى و پذیرش اجبارى آن را در موارد خاص به طرفدارى همه جانبه اسلام از برده‌دارى تفسیر كرده اند، به ویژه رفتار حاكمان و دولت هاى ظالمى كه به نام اسلام بر مردم حكومت مى‌كرده اند را نیز به پاى اسلام نوشته و انتقاد خود را از دولت هاى اسلامى متوجه اصل دین اسلام كرده اند. حال آن كه اگر واقعیات و شرایط اجتماعى عصر ظهور اسلام به خوبى تبیین شود و به سابقه‌ی بسیار طولانى برده‌دارى در میان ملت‌ها و دولت‌ها و بدرفتارى با بردگان در جهان توجه شود، به تلاش وسیع اسلام در حل این معضل اجتماعىِ تاریخ بشر و تحول در وضع زندگى و خوش‌بختى بردگان پى خواهیم برد.

- بردگى در جاهلیت

برده‌دارى با سابقه بسیار طولانى در میان تمام ملل و اقوام و كشورهاى جهان باستان رایج و متداول بود و پس از آن نیز همواره ادامه یافت. در مناطق تمدن خیز شبه جزیره‌ی عربستان، به ویژه جنوب آن كه خاستگاه تمدن‌ها و حكومت هاى كهن بوده، نظام برده‌دارى از سوى حاكمان اجرا مى‌شده است. علاوه بر این، مجاورت عربستان با حكومت ایران و روم كه از دولت هاى برده دار آن دوره بودند و هم چنین سكونت قبایل یهودى و مسیحى در عربستان كه برده‌دارى ازاصول فرهنگى اجتماعى آن‌ها بود، در آشنایى مردم عرب با برده‌دارى بى تأثیر نبوده است. به هر حال، جامعه جاهلى، جامعه اى برده دار بوده و سیستم اقتصاد برده‌دارى بر آن حاكم بوده است (ابوزیدآبادی، 1385،‌ ص78).

...................

- اسباب وعوامل بردگى در جاهلیت

.................

- اسارت در جنگ

جنگ از شاخصه‌هاى عرب جاهلى به حساب مى‌آید؛ نزاع میان قبایل به صورت سنتى جارى در میان عرب درآمده بود و به طور دایم، ذهن آنان را به خود مشغول مى‌كرد. بسیارى از جنگ‌هاى عرب، ریشه در فقر اقتصادى و كمبود منابع تولید، از جمله آب و چراگاه داشت. زندگى در بادیه و ضرورت تعلیف احشام و اغنام اقتضا داشت تا قبیله در مكان‌هایى اقامت گزیند كه از نظر زیستى، شرایط آماده داشته باشد. اقوام عرب براى حفظ جان خود و به دست آوردن آب و غذا دست به جنگ مى‌زدند. البته عوامل دیگرى، نظیر برترى طلبى، كسب افتخار و شرف و مسایلى چون عشق به دختران یك قبیله و... نیز از عوامل جنگ و درگیرى در جاهلیت بود (جواد على، المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، ج 5، ص 403). .................

..........

- تجارت

.................

- فقر

فقر از عوامل بردگى در جاهلیت بوده است؛ افرادى براى نجات خود یا فرزندانشان از گرسنگى به بردگى تن مى‌دادند. نقل است كه عوائل بن باعت فرزندان پسر و دختر خود را به سبب فقر و تنگ دستى فروخت (جواد على، المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، ج 7، ص 456). برخى از كسانى كه فرزندان خود را مى‌فروختند شرط مى‌كردند كه حق ولاء^[1] براى آن‌ها ثابت باشد. حق ولاء یكى از اسباب ارث به حساب مى‌آمد.

................

- بدهكارى

................

- سرقت (آدم ربایى)

..............

- تاریخ بردگی اسیران 

..................

- رفتار با بردگان درجاهلیت

- جایگاه اجتماعى بردگان

بردگان در جاهلیت، پایین ترین جایگاه و منزلت اجتماعى را داشتند و طبقه‌ی پست و فقیر جامعه به حساب مى‌آمدند. آن‌ها در ردیف حیوانات به شمار مى‌رفتند و از همه‌ی حقوق انسانى و مزایاى اجتماعى محروم بودند. رویكرد عرب جاهلى به بردگان، رویكرد ابزارى و كالایى بود؛ برده، كالاى مصرفى و خدماتى بود كه بدون هیچ محدودیتى در تمام زمینه‌ها استثمار مى‌شد. برده هیچ حرمت و احترامى نداشت. بردگان همواره تحقیر و مسخره مى‌شدند. كسى كه برده را مى‌خرید ریسمانى به گردنش مى‌انداخت و مانند چارپا او را به منزل خود مى‌برد و برده، نه اراده و اختیارى داشت و نه حق اظهار نظر و بیان رأى و عقیده بدون اجازه‌ی مالك. برده كالایى بود كه در بازار، خرید و فروش مى‌شد و قیمت متغیرى داشت. سن و سال برده یا زیبایى و هنر و توانایى و جنسیتش موجب تفاوت قیمت آن بود (جواد على، همان، ج 7، ص 453).

..................

- نقش بردگان در اقتصاد

.......................

تجارت

..............

كشاورزى

..............

چوپانى

...............

صنعت

.............

- استفاده نظامى از بردگان

...............

- سوءاستفاده جنسى از بردگان

...............

- تنبیه و شكنجه بردگان

...............

- آزاد كردن بردگان در عصر جاهلى

.................

- «ولاء» و گونه هاى آن در عصر جاهلى

...............

1. ولاء رق

...............

2. ولاء عتق

...............

- بردگى از نظر اسلام

...................

- موانع لغو دفعى بردگى

.............

- اقدامات رسول خدا(ص) در حذف نظام برده‌دارى

- مبارزه‌ی بنیادین با برده‌دارى

....................

- محدود كردن اسباب و عوامل بردگى

.............

- گشودن درهاى آزادى به روى بردگان (عتق)

................

- شیوه‌ی اسلامى بهترین راه كار در امر بردگى

.................

- آزادى مشروط

.................

- اعدام و قتل همه‌ی اسرا در همه‌ی موارد

.................

- نگهدارى اسیران در زندان‌ها

....................

- بردگى خصوصى با مدت معین

..................

- بردگى خصوصى بى مدت

..................

- مقابله به مثل و مجازات كفار حربى

..................

فهرست منابع

قران کریم

- منابع عربی

1. ابن ابى الحدید (1378ق)، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، دار احیاء الكتب العربیه.
2. ابن اثیر جزرى، محمد (1364)، النهایه فى غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد زاوى و...، چاپ چهارم: قم، اسماعیلیان.

.................

...............

[1] - رابطه اى دوسویه كه برده را به اربابش پیوند مى داد، ولاء رق گفته مى شد. برده با تمام وجود در اختیار ارباب بود در عوض، ارباب برده را همچون یكى از افرد قبیله خود حمایت مى كرد. ارباب تنها وارث برده بعد از مرگش بود. ولاء داراى معانى و مصادیق متعددى است كه به آن اشاره خواهد شد.