مقاله بررسی زبان در قرآن و نقش آن در زندگی انسان

مقاله بررسی زبان در قرآن و نقش آن در زندگی انسان 

 زبان در قرآن

آیا برای انسان دوچشم قرار ندادیم؟ و یک زبان و دو لب ( سوره بلد، آیات9-8)خداوند متعال در این آیات به مهمترین نعمتهایی که به انسان عطا فرموده اشاره می نماید، تا او را وادار به تفکر در خالق این نعمتها نماید، و با تحریک حسس شکرگزاری در درون جانش او را به سوی معرفت خالق سوق دهد.

نعمت زبان و نقش آن در زندگی انسان

مهمترین وسیله ارتباط انسان با افراد بشر، و انتقال شفاهی اطلاعات از قومی به قوم دیگر و از نسلی به نسل دیگر به وسیله زبان انجام می شود، و اگر این وسیله ارتباطی نبود هرگز انسان نمی توانست تا این حد در علم و دانش و در مسائل معنوی پیشرفت کند. زبان که از اندامهای حسی است، یگانه وسیله سخن گفتن و فروبردن غذا است. ولی در قرآن در میان وظایف مختلف آن، روی نقش بیانگری آن تکیه می کند و از این زاویه به آن می نگرد، و این قسمت از هنرنمایی زبان آنچنان اهمیت دارد که دیگر وظایف آن را تحت الشعاع خود قرار داده است.انسان از طریق محاوره، مذاکره گفت و شنود و پرسش و پاسخ، می تواند با دیگران به گفتگ، مباحثه و مجادله بپردازد. تعلیم و تربیت که زمینه رشد و تکامل انسان ها را فراهم می سازد، از طریق آموزش انجام می شود که مهمترین وسیله برقراری ارتباط، زبان است. قوه های مغزی انسان مانند فکرکردن و استدلال کردن از جمله قابلیتهایی هستند که امکان شناخت و کسب دانش، را فراهم می سازد و انسان به کمک زبان می تواند دیگران را از این گنجینه آگاه سازد. امیر ا لمؤمنین علی(ع) می فرماید:« شخصیت انسان زیر زبان او نهفته است.»با این وصف ایجاب می کند که این عضو از اندامهای حسی مایه رشد انسانیت بیانگر افکار و اندیشه و روشنگر شخصیت انسان شمرده می شود.

موقعیت زبان در قرآن

خداوند متعال پس از یادآوری آفرینش انسان، مسئله آموزش به کمک زبان را یادآوری می کند. بزرگترین مظهر لطف و مهربانی خدا به انسان این است که نعمت قدرت تکلم و بیان را به او ارزانی داشته است. خداوند رحمان، قرآن را به تعلیم فرمود، انسان را آفرید، و به او بیان را تعلیم داد. 

عظمت زبان در کلام و بیان

زبان مترجمان اندرون و سجایای یک انسان است، چنانچه حضرت علی(ع) می فرماید:

 شخصیت مرد در زیر زبان او نهفته پنهان است وقتی که او حرف زد  شخصیت وی معلوم می شود. قرآن شریف گفتار و بیان را از مواهب خداوند به حساب می آورد و آن را از آثار رحمت و برکت خدا می داند و تعلیم بیان یعنی گفتار و سخنوری را که در ضمیر انسان است در وجود او قرار داده است. در حقیقت سخن گفتن از شگفتی ترین اعمال انسان است، این صوتی است که از ریه و حنجره بدست می آید برخی نشانه خشم و برخی نشانه رضاست لذا نباید از این نعمت استفاده باطل نمود. انبیای الهی با سلاح بیان مجهز شده و مأمور به تبلیغ شده اند و بارزترین خصیصه از میان خصایص و فضایل انسان، همان بیان و تبیین تعلیم و تربیت است. 

سخن نیک

به بندگانم بگو سخنی بگویند که بهترین باشد چرا که شیطان( بوسیله سخنان نا موزون) میان آنها فتنه و فساد می کند.( اسراء آیه 53)خداوند متعال روش گفتگو و استدلال با مخالفان را میآموزد، چون اگر بحث و مجادله با روش صحیح توأم نگردد و بجای لطف و محبت خشونت بر آن حاکم گردد بی اثر خواهد بود. سخن بهتر یعنی مفید بودن از لحاظ محتوا، نوع بیان و توأم بودن با فضایل اخلاقی و روشهای انسانی . خداوند در این آیه روش بحث با دشمنان را به آنها می آموزد، چون گاهی مؤمنان طبق روشی که از قبل داشتند با هر کس که در عقیده با آنها مخالف بود به خشونت می پرداختند و آنها را صریحاً اهم جهنم و عذاب می خواندند. 

فواید سخن نیک

1. اصلاح اعمال

خداوند متعال نتیجه قول( سدید) و سخن حق را چنین بیان می فرماید: بدلیل تقوا و گفتارحق، اعمال شما را اصلاح می کند و گناهان شما را می بخشد.( احزاب آیه 71)  در حقیقت تقوا سبب اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است و گفتار حق یکی از عوامل مؤثر اصلاح اعمال است، و اصلاح اعمال سبب آمرزش گناهان است. چرا که اعمال نیک گناهان را از بین می برند.( هود آیه 144)

2. افزایش روزی، طول عمر و محبوبیت در خانواده

امام سجاد می فرماید: سخن نیک باعث فزونی مال و زیادی رزق و طول عمر می شود و محبوبیت انسان را در خانواده اش زیاد می کند و آخرالامر وارد بهشت می شود.

و ...