مبانی برنامه توسعه و كاربردی فناوری ارتباطات و اطلاعات

مبانی برنامه توسعه و كاربردی فناوری ارتباطات و اطلاعات

چكیده:
شكوفایی برنامه‌های فناوری ارتباطات در اوایل دهة 80 شمسی توسط دولت جمهوری اسلامی ایران، دگرگونیهای فزایند‌ه‌ای را در برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در سطح تصمیم‌گیریهای اجرایی پدید‌ آورده‌ است. این تغییرات در برنامه‌های ایران مقتدر در قرن بیست و یكم و با استناد به تبصره 13 قانون بودجه سال 1381 كل كشور امكان‌سنجی شده است، لیكن پرسش اساسی در نظام آموزش و پرورش كشور مبتنی بر این مطلب است كه آیا استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش لازم است یا نه.
در این مقاله ضمن بررسی اختلاف عمیق نظام سخت‌افزاری و تجهیزات كشور با ممالك توسعه یافته، به اهم جزئیات برنامة توسعه و كاربری فناوری ارتباطات و اطلاعات در نظام آموزش و پرورش اشاره می‌شود. این برنامه‌ها عبارت‌اند از: ایجاد زیرساخت و توسعه شبكه‌های مجازی محلی، مدیریت شبكه، امنیت شبكه، مقررات، محتوا، آموزش عمومی كاربرد كامپیوتر، آموزش تولید محتوای الكترونیكی، و تولید مواد درسی وب و روشهای چند رسانه‌ای.

كلیدواژه‌ها: شكاف دیجیتالی/ فناوری اطلاعات / آموزش و پرورش

شكوفایی برنامه‌های فناوری ارتباطات و توجه بی‌كران به حوزة مزبور در اوایل دهة 80 شمسی توسط دولت جمهوری اسلامی ایران دگرگونیهای فزاینده‌ای را در برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در سطح تصمیم‌گیریهای اجرایی پدید آورده است. این تغییرات در برنامه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی با راهبرد ایران مقتدر در قرن بیست و یكم: اقتصادِ دانایی محور با فناوری ارتباطات و اطلاعات به صورت دستورالعمل تحلیلی و اجرایی بیان شده و در این خصوص مدیریت اجرایی جامع و فراگیر آن توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور و با استناد به تبصره 13 قانون بودجه سال 1381 كل كشور امكان‌سنجی شده است. به نحو بدیهی، از آنجا كه اصول اولیة دانایی به رمز دانش, پژوهش، و توانایی‌ علمی ارتباط دارد، آموزش و پرورش از اهم مسائل این برنامه به ویژه در چارچوب اجرایی و كاربردی تلقی می‌شود.
 
1ـ تعریف آموزش و پرورش
آموزش و پرورش از دیدگاههای مختلف تعریف شده است؛ بعنوان مثال, از دیدگاه زیست‌شناسی, آموزش و پرورش را تغییر شكل عكس‌العملهای ذاتی و اكتسابی انسان نسبت به محركهای محیط خارج می‌دانند (درانی، 1376: 7).‌ آنچنان كه از این تعریف آشكار است عوامل محیطی در فرایند یادگیری به منزلة ركن اصلی تعلیم و تربیت قلمداد شده است. در مقابل تعریف مزبور, از دیدگاه روانشناسی,‌ آموزش و پرورش هدایت رشد طبیعی و تدریجی و هماهنگ تمام نیروها و تمام استعداد‌های فرد تلقی شده است (درانی، 1376). یعنی به وضوح در این تعریف, مقولة هدایت و هماهنگی فرد از ابواب و اصول اساسی تعلیم و تربیت محسوب شده است. همچنین در فرهنگ تعلیم و تربیت از آموزش و پرورش بر این مفاد تعریف شده است: «یك جریان سیستماتیك, منظم, هدفدار به منظور تربیت و رشد استعداد‌ها برای رسیدن به كمال مطلوب‌» (حسینی‌نسب و علی‌اقدم).
اینكه تا چه حد تعریف آموزش و پرورش جایگاه واقعی خود را در منظر عملی اندیشة دولتمردان كسب كرده, بحثی محوری است كه نیازمند ارزش و بهایی است كه در تغییر محیط انسانی و رفتارهای فردی به منظور تربیت نیروی انسانی نهفته است, لیكن این مطلب كه تا چه میزان برنامه‌های كلان و بلندمدت با طبیعت نهفته در این تعریف مصداق دارد به اهداف مقدماتی برنامة توسعه كاربری فناوری ارتباطات و اطلاعات ربط دارد, به نحوی كه دگرگونی در محیط و هدایت فردی را براساس «توجه از تولید و فناوری محصولات به فناوری دانش و دانایی» دانسته و مبانی این برنامه را برحسب چارچوب مذكور سازمان داده است.

2. پرسش اساسی
آنچه از وضعیت موجود در درك مفاهیم اجرایی فناوری ارتباطات و اطلاعات احساس می‌شود مبانی تغییرات و دگرگونیهایی است كه در سطح جهانی در فناوری مزبور به وقوع پیوسته, به نحوی كه به چالشهای محیطی برای مربی و دانش‌آموز و تغییرات در رفتار یادگیری منتهی شده است. اینكه نظامهای مبتنی بر مواد به‌صورت تك محور در حال فروپاشی است و روشهای تربیتی براساس بهره‌گیری از ارزشهای متقابل یادگیری برحسب سیستم‌های ارتباطی نوین و چارچوب دیداری‌ـ شنیداری پی یافته, موضوعی غیرقابل انكار است. پس در جهان فعلی كه به‌مرور از سواد اطلاعاتی و عوالم دیجیتالی سخن می‌رود, طبیعی است كه اندیشة نوینی در آرای مدیران تربیتی كشور رسوخ یابد بر این قرار كه ‌«آیا استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش لازم است یا نه» (حاجی، 1381: 67).